Jak ważny jest rozwój emocjonalny dziecka w wieku przedszkolnym ?
Często oceniamy ludzi jako inteligentnych, wykształconych, operatywnych zapominając, że dostrzeganie emocji i umiejętność panowania nad nimi w różnorodnych sytuacjach społecznych jest niezbędnym elementem mądrości życiowej i doświadczania szczęścia. Dorośli, którzy mieli deficyty emocjonalne w wieku przedszkolnym, często borykają się z poważnymi problemami natury psychologicznej. Są niestabilni uczuciowo, wykazują duże wahania nastrojów. Nie radzą sobie z problemami, które ich spotykają, co często prowadzi do lęku, nerwicy czy depresji.
W momencie kiedy dziecko w wieku przedszkolnym zdobywa nową wiedzę oraz umiejętności językowe i poznawcze, jednocześnie uczy się używać języka do wyrażenia odczuć, a także panowania nad emocjami . Im więc bogatszy zasób słownictwa czynnego i biernego, tym łatwiej dziecku nazwać i wyrazić to, jak się czuje, i co myśli. Nam z kolei łatwiej dziecko zrozumieć. Dlatego rozwój mowy jest kluczowym elementem wszechstronnego rozwoju dzieci.
Rodzina to pierwsze miejsce , w którym już od chwili narodzin dziecko przeżywa emocje. To otoczenie powinno być dla niego najbardziej przyjazne, powinno emanować bezwarunkową miłością, życzliwością i wyrozumiałością. To właśnie dzięki takim postawom dorosłych, kształtuje się właściwy rozwój emocjonalny dziecka. Zachowania rodziców są pierwszymi wzorcami, które będą przykładem na całe życie. Ogromną rolę w wzajemnych relacjach odgrywają wspólne rozmowy członków rodziny, zwłaszcza dotyczące emocji, stymuluje to zacieśnianie więzi, a także kształtuje odporność emocjonalną, potrzebną do radzenia sobie dziecka w trudnych sytuacjach.
Charakteryzując po krótce, rozwój emocjonalny w poszczególnym wieku, dowiemy się czego dziecko powinno się uczyć, co zgodne jest z jego wiekiem rozwojowym.
Emocje 3-latka są szczególnie silne, krótkotrwałe i zmienne. Mały człowieczek nie potrafi ich ukrywać i odróżniać, a już na pewno kontrolować. Dominują:, smutek, gniew, radość, złość, które są wrażane przez dziecko w mimice, gestach, słowach i okrzykach, a także w ruchach całego ciała. Trzylatek potrafi dostrzec miny i gesty dorosłych, i dlatego często je naśladuje.
Dziecko 4-letnie natomiast potrafi już rozpoznawać swoje uczucia jak i te wyrażane przez rówieśników. Wprawdzie cechuje go jeszcze nieśmiałość i brakuje im pewności siebie, ale zasadniczo radzi sobie lepiej niż trzylatek.
Pięciolatki są już bardzo pewne siebie i z pełną świadomością okazują to innym. W tym okresie kształtuje się obraz samego siebie. Swoimi działaniami demonstrują indywidualność i chęć bycia ważnym. Pięciolatki potrafią rozpoznawać emocje, regulować ekspresję własnych uczuć oraz panować nad tym.
„Zgodnie z założeniami podstawy programowej wychowania przedszkolnego przedszkole ma obowiązek zapewnić dzieciom możliwość wspólnej zabawy i nauki w warunkach bezpiecznych, przyjaznych i dostosowanych do potrzeb rozwojowych. Ważne jest wspieranie rozwoju emocjonalnego dzieci w sytuacjach życia codziennego - nauczenie ich rozumienia własnych emocji i uczuć oraz nazywania ich, rozpoznawania emocji i uczuć u innych osób empatii oraz nawiązywania relacji społecznych.”
„W ramach współpracy przedszkola z rodzicami, warto uświadamiać istotną prawidłowość, iż wyłącznie zdolności umysłowe nie gwarantują sukcesów w szkole. Decydują o tym zdolności emocjonalne, które w domu rodzinnym mogą być kształtowane przez:
⦁ określanie granic „co wolno – czego nie wolno”,
⦁ okazywanie konsekwencji i stanowczości wobec dziecka,
⦁ wzmacnianie pozytywnych zachowań i mocnych stron,
⦁ tworzenie warunków do samodzielnego funkcjonowania dziecka w zakresie jego możliwości,
⦁ stymulowanie aktywności poznawczej,
⦁ uczenie porządku i dobrych manier.”
Nauczyciele przedszkola mają natomiast kształtować u dzieci:
⦁ poczucie bezpieczeństwa i akceptacji
⦁ pozytywne podejście do własnej osoby jak i otoczenia
⦁ reagowania na sygnał
⦁ rozumienie i przestrzeganie zasad i norm życia społecznego
⦁ właściwe zachowanie w gronie rówieśników
⦁ szacunek do całego personelu przedszkola
„My, dorośli, jeżeli chcemy nauczyć dzieci dobrego i godnego życia, nade wszystko musimy je mądrze kochać. To one kierują nami, pozwalają odczuwać i przeżywać, gdyż są zakodowane w naszej naturze i towarzyszą nam przez całe życie. Odzwierciedlają nasz stosunek do sytuacji, zarówno przyjemnej, jak i przykrej, która nie jest nam w danej chwili obojętna”.
W oparciu o opracowanie: Barbara Osińska - Ekspert PWN. Nauczyciel dyplomowany wychowania przedszkolnego, absolwentka studiów pedagogicznych oraz podyplomowych w zakresie edukacji początkowej i reedukacji dzieci w wieku 3−9 lat. Autorka publikacji "Trampolina+. Emocje" Wydawnictwa Szkolnego PWN
Literatura:
⦁ Eichelberger W., Jak wychowywać szczęśliwe dzieci, Wyd. „Tu”, Warszawa 2000.
⦁ Faber A., Mazlish E., Wyzwoleni rodzice, wyzwolone dzieci, Media Rodzina, Poznań 1999.
⦁ Goleman D., Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań 1997.
⦁ Oatley K., Jenkins Jennifer M., Zrozumieć emocje, PWN, Warszawa 2003.
⦁ Obuchowska I., Kochać i rozumieć. Jak pomóc swojemu dziecku przeżyć szczęśliwe dzieciństwo, Wyd. Media Rodzina, Poznań 1996.
⦁ Osińska B.: Trampolina +. Emocje, Wydawnictwo Szkolne PWN 2016.
⦁ Przetacznik M., Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, PWN, Warszawa 1975.
⦁ Weston D. Ch., Weston M. S., Co dzień mądrzejsze. 365 gier i zabaw kształtujących charakter, wrażliwość i inteligencję emocjonalną dziecka, Wyd. Pruszyński i S-ka, Warszawa 2002.
https://www.wszpwn.com.pl/pl/salon-metodyczny/rozwoj-emocjonalny-dziecka-w-wieku-przedszkolnym-1.html
Karty pracy opracowane przez : Osińska B.: Trampolina +. Emocje, Wydawnictwo Szkolne PWN 2016.
Jaka to mina? ( Trampolina +. Emocje 3)
Opowiedz o swoim marzeniu. (Trampolina+. Emocje 3)